Powrót

Trawienie zewnętrzne i wewnętrzne – jak je usprawnić?

Proces trawienia jest jednym z najważniejszych funkcji życiowych organizmu i jednocześnie najczęściej pojawiającymi się problemami zdrowotnymi. Jak przebiega trawienie tłuszczów i trawienie węglowodanów? Co warto jeść, aby żyć zdrowiej? Czym jest trawienie zewnętrzne i wewnętrzne?

 

Wchłanianie składników odżywczych ze spożytych pokarmów to podstawowe zadanie układu pokarmowego. Trawienie natomiast odpowiada za rozkład pokarmu na mniejsze cząsteczki, lepiej przyswajalne dla organizmu.

Czym jest trawienie zewnętrzne i wewnętrzne?

  • Trawienie zewnętrzne (zewnątrzkomórkowe lub pozakomórkowe) to proces trawienia, który występuje u ssaków (także u człowieka) i zachodzi w świetle jelita. Przewód pokarmowy adaptuje się do różnego rodzaju pożywienia, trawionego przez wyspecjalizowane gruczoły trawienne, które produkują enzymy trawienne. Enzymy powodują rozpad pożywienia na mniejsze cząsteczki.
  • Trawienie wewnętrzne (wewnątrzkomórkowe) to najstarszy i najprostszy proces trawienia. Dokonuje się w wodniczkach pokarmowych za pomocą enzymów lizosomalnych. Ten rodzaj trawienia można zaobserwować u pierwotniaków, gąbek, parzydełkowców i płazińców. Pokarm wchłania się do błony komórki na zasadzie endocytozy.

Na czym polega trawienie zewnętrzne?

Trawienie pokarmów to mechaniczny, fizyczny i enzymatyczny proces, polegający na rozkładzie węglowodanów, białek i tłuszczów do związków prostych, które są wchłaniane przez błonę śluzową jelit i przepuszczane do krwioobiegu.

Resztki jedzenia pokonują około 6 metrów w organizmie, zanim zostaną strawione. Trawienie pokarmów zaczyna się już w jamie ustnej, a potem przemieszcza się do żołądka, dwunastnicy i jelit. Niestrawione fragmenty jedzenia znajdują się w jelicie grubym oraz odbycie. Prawidłowe trawienie białek, węglowodanów i tłuszczów jest niezbędne do zachowania zdrowia.

Czym są tłuszcze?

Tłuszcze (lipidy) to składniki pokarmowe, jak i produkty spożywcze w postaci oleju, masła, smalcu i margaryny. Występują w organizmach roślinnych i zwierzęcych, to ważny budulec tkanek ciała i „paliwo” dla organizmu. Najważniejszym składnikiem tłuszczów jadalnych są triglicerydy, zbudowane z kwasów tłuszczowych i glicerolu. Kwasy tłuszczowe odgrywają ogromną rolę w pożywieniu człowieka. Dzielą się na:

  • kwasy tłuszczowe nasycone,
  • kwasy tłuszczowe jednonienasycone,
  • kwasy tłuszczowe wielonienasycone – nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), kwas linolowy i kwas α-linolenowy, które m. in. przeciwdziałają chorobom układu krążenia, wspomagają rozwój i pracę mózgu, poprawiają ostrość widzenia, zmniejszają ryzyko zachorowania na raka, wzmacniają odporność organizmu, redukują poziom trójglicerydów we krwi, źródło witamin A, D, E, K (2).

Na czym polega trawienie tłuszczy i co je zaburza?

Trawienie tłuszczów to stopniowy rozkład triglicerydów do glicerolu i kwasów tłuszczowych. Właściwe trawienie tłuszczów następuje w dwunastnicy i początkowym odcinku jelita cienkiego, gdzie wydziela się żółć. Zaburzenia trawienia tłuszczy powstają w momencie zakwaszenia organizmu, powstania schorzeń dwunastnicy i jelita cienkiego oraz trzustki. Najczęściej trawienie zaburzają:

  • alkoholizm,
  • zapalenie trzustki,
  • zapalenie wątroby i dróg żółciowych (2).

Jakie są źródła węglowodanów?

Węglowodany to związki organiczne w przyrodzie, które są głównym źródłem energii dla człowieka. Dzielą się na:

  • cukry proste: glukoza (produkty roślinne, soki), fruktoza (cukier owocowy) i galaktoza (wchodzi w skład dwucukrów, np. laktozy, czyli cukru mlecznego),
  • cukry złożone: skrobia (produkty ziemniaczane, zbożowe), glikogen (wątroba zwierząt) i błonnik pokarmowy (otręby, produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, kapusta, suszone owoce).

Jak wygląda trawienie węglowodanów?

Trawienie rozpoczyna się w jamie ustnej, następnie wędruje do żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego. Wchłonięte cukry proste wraz z krwią przedostają się do wątroby. Tam zamieniają się w glukozę, której część przenika do krwioobiegu, inna część utlenia się wątrobie, a reszta zostaje zamieniona w glikogen jako materiał zapasowy. Według Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie, nasze całkowite zapotrzebowanie na energię to aż 45–75% węglowodanów. Warto wybierać dobre źródła węglowodanów: zboża i rośliny strączkowe zamiast cukrów prostych, które oprócz energii nie mają żadnych wartości odżywczych (3).

 

  1. Ozga Michalski E. Bez trawienia nie ma życia. https://www.pfm.pl/baza_chorob/choroby-ukladu-pokarmowego/bez-trawienia-nie-ma-zycia/127 Dostęp: 30.01.2018
  2. Ostrowska L. Tłuszcze. https://dieta.mp.pl/zasady/67338,tluszcze Dostęp: 30.01.2018
  3. Ostrowska L. Węglowodany. https://dieta.mp.pl/zasady/68205,weglowodany Dostęp: 30.01.2018