Leczenie kamicy żółciowej

Kamica żółciowa to choroba związana z obecnością kamieni w pęcherzyku i w drogach żółciowych. Kamica pęcherzyka żółciowego przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, by nagle zaatakować ostrym i bardzo silnym bólem w prawym nadbrzuszu (1). Jak zapobiec odkładaniu się kamieni żółciowych? Jak wygląda leczenie kamicy żółciowej i dlaczego tak ważne jest utrzymywanie zdrowej diety?

Kamica żółciowa to dosyć powszechne schorzenie – szacuje się, że dotyka co piątego mieszkańca Europy Zachodniej. Zachorowalność na kamicę żółciową rośnie z wiekiem – kamienie żółciowe stwierdza się u co drugiej osoby po 60. roku życia, zdecydowanie częściej (nawet 4-5-krotnie) pojawia się wśród kobiet w każdym przedziale wiekowym (1).

Jak powstają kamienie żółciowe?

Wydzielanie żółci ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej pracy układu pokarmowego. Zadaniem żółci jest przede wszystkim ułatwienie trawienia lipidów zawartych w pożywieniu, dodatkowo jest pomocna we wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (wit. A, D, E i K) oraz ma wpływ ma prawidłową motorykę jelit. Żółć produkowana jest w wątrobie, następnie transportowana do pęcherzyka żółciowego, a stamtąd drogami żółciowymi – do światła jelita (2).

Substancje chemiczne wchodzące w skład żółci w prawidłowych warunkach są w niej rozpuszczone i fizjologicznie wydzielane do przewodu pokarmowego. Jednak przy zbyt dużym zagęszczeniu żółci wytrącają się i odkładają się w drogach żółciowych w postaci złogów (1). Kamienie żółciowe mogą być zbudowane z cholesterolu – to tzw. kamienie cholesterolowe, będące najczęstszą przyczyną kamicy pęcherzykowej (1, 2). Inne rodzaje to kamienie składające się z barwników żółciowych, jonów nieorganicznych lub białek, a także mieszane – cholesterolowo-barwnikowe (1).

Jakie są objawy kamicy żółciowej?

Nagły, ostry, napadowy i bardzo silny ból w prawym nadbrzuszu, promieniujący do prawego barku lub do okolicy międzyłopatkowej to kolka żółciowa, będąca najczęstszym objawem kamicy żółciowej. Występuje u ponad 75% pacjentów i wynika z całkowitego lub częściowego zatkania przewodu odprowadzającego żółć z pęcherzyka do jelita. Najczęściej pojawia się po tłustym, obfitym i ciężkostrawnym posiłku. Kolce towarzyszą inne objawy ataku kamicy żółciowej, takie jak: nadmierna potliwość, niepokój, a u niektórych chorych nawet nudności, wymioty, wzdęcia i zaparcia. Ostry ból może trwać kilkanaście minut lub nawet kilka godzin. Ataki kolki żółciowej powracają w odstępach kilku tygodni (1, 3).

Jak wygląda leczenie kamicy żółciowej?

Po pierwszym ataku kolki żółciowej należy udać się do lekarza w celu rozpoznania przyczyny uporczywych objawów (1). Po zdiagnozowaniu kamicy żółciowej i przy wyraźnych zaleceniach lekarskich chory może rozpocząć samodzielne leczenie dostępnymi w aptece bez recepty lekami o działaniu rozkurczowym (link: http://adamed.com.pl/pl/produkty/leki-bez-recepty/cholestil-max-390) i przeciwbólowym. Jeśli dolegliwości nasilają się lub nie ustępują po zastosowaniu podstawowego leczenia, wówczas lekarz zaleca najczęściej dodatkowe badania diagnostyczne (USG, TK, badania laboratoryjne) lub konsultację chirurgiczną (1).

Istnieje tylko jedna skuteczna metoda pozbycia się problemu, jakim jest kamica żółciowa – leczenie operacyjne polegające na chirurgicznym usunięciu pęcherzyka żółciowego wraz z zalegającymi złogami. Zabieg ten wykonuje się metodą tradycyjną przez otwarcie jamy brzusznej bądź laparoskopową – przez kilka otworów w powłoce brzusznej, przez które wprowadza się specjalne przyrządy. Jeśli pojawiają się przeciwwskazania do wykonania operacji, wówczas można stosować leczenie farmakologiczne o skuteczności na poziomie 70%. Trzeba się jednak liczyć z wysokim ryzykiem (66%) nawrotu choroby (1).

Dieta w kamicy żółciowej

W przypadku występowania bezobjawowej kamicy żółciowej można zapobiec przyrostowi złogów żółciowych poprzez utrzymanie zdrowej i odpowiednio zbilansowanej diety. Także po ustąpieniu dolegliwości kolki żółciowej oraz po operacyjnym usunięciu pęcherzyka żółciowego jednym z elementów kuracji jest utrzymanie niskotłuszczowej diety. Oto kilka podstawowych zasad żywienia w przebiegu kamicy żółciowej (3, 4).

Kamica żółciowa – dieta – 10 podstawowych zasad (3, 4):

Spożywanie 4-5 małych posiłków regularnie co kilka godzin.
Unikanie obfitych, ciężkostrawnych posiłków, jedzonych w pośpiechu.
Ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów zwierzęcych (w tym produktów, takich jak: boczek, smalec, słonina, tłuste mięsa i wędliny, żywność typu fast-food, śmietana, tłuste sery, chipsy).
Tłuszcze zwierzęce warto zastąpić tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, olej rzepakowy).
Ograniczenie do minimum ilości spożywanego masła na rzecz miękkich margaryn, tzw. kubkowych.
Ograniczenie lub wyeliminowanie spożywania żółtek jaj.
Unikanie smażonych potraw – lepiej przygotowywać gotowane, na parze lub pieczone w folii bez dodatku tłuszczu.
Włączenie do diety przynajmniej kilku porcji owoców i warzyw dziennie (najlepiej gotowanych i rozdrobnionych, także w formie przecierów i soków).
Komponowanie posiłków z uwzględnieniem produktów bogatych w błonnik (np. warzyw, otrębów, produktów pełnoziarnistych).
Włączenie do diety produktów bogate w ß-karoten oraz w witaminy: C, D, E i K.