Jak usprawnić pracę dróg żółciowych?

Wiele chorób dróg żółciowych przez wiele lat rozwija się bezobjawowo lub daje niespecyficzne symptomy, często mylone z innymi schorzeniami. Jednak wielu chorobom pęcherzyka i dróg żółciowych można zapobiegać, nawet wyłącznie poprzez modyfikację codziennych nawyków. Jakie są najczęstsze choroby dróg żółciowych? Jak im zapobiegać i jak poprawić pracę dróg żółciowych?

Choroby pęcherzyka i dróg żółciowych występują dosyć powszechnie w populacji mieszkańców Europy Zachodniej. Szacuje się, że u co piątej osoby dochodzi do rozwoju najczęstszego schorzenia dróg żółciowych, czyli kamicy żółciowej; a kamienie żółciowe stwierdza się nawet u 50% osób po 60. roku życia (3). Za ten stan rzeczy w głównej mierze odpowiedzialne jest obecne szybkie tempo życia i związany z nim stres, mała aktywność fizyczna, choroby cywilizacyjne (cukrzyca, otyłość, hiperstriglicerydemia), pośpiech i przede wszystkim – błędy żywieniowe. Niewłaściwa dieta (z nadmierną ilością cukru i słodyczy, tłuszczów zwierzęcych i cholesterolu, uboga w nienasycone kwasy tłuszczowe i błonnik pokarmowy) i nieregularne posiłki jedzone w pośpiechu doprowadzają nie tylko do zaburzenia motoryki pęcherzyka i dróg żółciowych, ale także negatywnie wpływają na skład żółci, a w konsekwencji – do wytrącania się kamieni żółciowych (4).

Jakie są najczęstsze choroby dróg żółciowych?

Istnieje szereg dolegliwości ze strony pęcherzyka i dróg żółciowych, którym możemy sami zapobiegać poprzez modyfikację trybu życia, diety i codziennych nawyków:

Kamica dróg żółciowych – to najpopularniejsza choroba dróg żółciowych, która wynika z odkładania się w pęcherzyku żółciowym (wówczas określa się ją jako kamicę pęcherzyka żółciowego lub kamicę pęcherzykową) lub w przewodach wyprowadzających żółć do jelita (wówczas mówimy o kamicy przewodowej) złogów żółciowych. Przez wiele lat może nie dawać objawów, by zaatakować kolką żółciową – nagłym i bardzo silnym bólem w prawym nadbrzuszu. Można jej zapobiegać poprzez stosowanie zdrowej, zbilansowanej i zróżnicowanej diety (1, 3).
Zapalenie dróg żółciowych – gdy niedrożność dróg żółciowych utrzymuje się dłuższy czas, wówczas zaczynają pojawiać się objawy stanu zapalnego. Zapalenie pęcherzyka i dróg żółciowych może mieć charakter przewlekły lub ostry – wówczas oprócz ataków kolki żółciowych pojawiają inne objawy: gorączka, dreszcze, nudności, wymioty, lekka żółtaczka (zażółcenie skóry i białek oczu), wysokie stężenie białych krwinek w badaniach krwi (3). Zapalenie dróg żółciowych jest najczęściej następstwem kamicy żółciowej, dlatego warto stosować działania profilaktyczne, które zapobiegają odkładaniu się złogów żółciowych.
Dyskineza dróg żółciowych – to zespół niecharakterystycznych objawów definiowany jako zaburzenia czynności ruchowej dróg żółciowych związany z niewłaściwym funkcjonowaniem pęcherzyka żółciowego i zwieracza Oddiego (to mięsień, który reguluje wypływ żółci z przewodów żółciowych do dwunastnicy). Dyskinezy dróg żółciowych stwierdza się po wykluczeniu wszelkich zmian organicznych w ich obrębie. Objawiają się bólem promieniującym z prawego podżebrza lub z okolic serca aż do łopatek, uczuciem ucisku lub pełności w nadbrzuszu, wzdęciami, odbijaniem, złą tolerancją pokarmów tłustych. Nie do końca znane są przyczyny tych objawów, podejrzewa się, że mogą wynikać ze stanów zapalnych, z chorób mięśni, z chorób w układzie nerwowym, z otyłości, z cukrzycy, z hiperlipidemii, z działania leków lub pojawić się podczas ciąży (1, 2). Zapobieganie polega na unikaniu wymienionych czynników ryzyka.

Jak poprawić pracę dróg żółciowych?

Podstawą zapobiegania rozwojowi chorób dróg żółciowych jest unikanie stresu, regularna aktywność fizyczna oraz dbanie o zróżnicowaną, zbilansowaną i zdrową dietę. Oto kilka podstawowych zasad żywienia w profilaktyce chorób dróg żółciowych (4, 5):

Spożywanie małych, lekkostrawnych posiłków, optymalnie 4-5 w ciągu dnia w równych odstępach czasowych, bez pośpiechu.
Ograniczenie do minimum ilości spożywanych tłuszczów zwierzęcych (wyeliminowanie z diety: smalcu, boczku, słoniny, podrobów, tłustych mięs i wędlin, żywności wysoko przetworzonej i typu fast-food, śmietany, tłustych serów, chipsów i przekąsek) i zastąpienie ich nienasyconymi tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, olej słonecznikowy). Masło warto zastąpić miękką margaryną roślinną.
Posiłki powinny być przyrządzone przez gotowanie, obróbkę termiczną na parze lub pieczenie w folii. Należy unikać smażenia.
Włączenie do codziennego jadłospisu przynajmniej kilku porcji owoców i warzyw (także w formie soków, przecierów).
Zwiększenie ilości błonnika w diecie, najlepiej w formie produktów pełnoziarnistych, otrębów i warzyw.

W przypadku nawracających ataków niepowikłanej kamicy żółciowej można stosować dostępne w aptece bez recepty leki przeciwbólowe lub rozkurczające (link: http://adamed.com.pl/pl/produkty/leki-bez-recepty/cholestil-max-390), które pomogą w łagodzeniu objawów (3).

W domowym leczeniu dolegliwości związanych z wydzielaniem żółci, można stosować w celu poprawy jej produkcji – leki żółciotwórcze i jej transportu do jelita – leki żółciopędne. Warto sięgnąć także po zioła (w formie suplementów diety lub herbat ziołowych), takie jak: ostropest plamisty, karczoch zwyczajny, kocanka, mniszek lekarski.